64
Büyük Doğu
’nun serüveni Necip Fazıl’ın siyasal açı-
dan tarihini anlatır. Bu nedenle -
Sakarya Türküsü dâ-
hil
-yapılabilecek bütün değerlendirmeler için
Büyük
Doğu
’nun Türk siyasal yaşamındaki yerine bakmak
gerekir. Durak’ın eleştirisi, Orhan Okay’ın açıkla-
masıyla daha da anlam kazanıyor: “Necip Fazıl, 1
Eylül 1943’te Türkiye’nin en uzun ömürlü dergile-
rinden birini çıkardı:
Büyük Doğu
. Başlangıçta ilmî,
fikrî, edebî ve siyasî, sonraları daha çok dinî-siyasî
bir karakter gösteren bu neşriyat haftalık dergi ve
günlük gazete hâlinde, çeşitli ebatta, çok zengin ve
renkli bir kadroyla yakın yıllara kadar devam etti.
Devrin kanunî mevzuatına göre bakanlar kurulu
ve mahkeme kararıyla sık sık kapatılan, polis ma-
rifetiyle toplatılan, takibe uğrayan veya çeşitli se-
beplerle sahibi tarafından yayını tatil edilen
Büyük
Doğu,
Kaldırımlar şairi’
nden sonra Necip Fazıl’ı ta-
nıtan ikinci bir unvan olur. Derginin adı altında ve
sloganları etrafında bir de siyasî cemiyet (o yıllarda
parti kavramıyla eş manada) kuran Necip Fazıl, bu
vesile ile memleketin hemen bütün şehirlerini dola-
şıp büyük ilgi ve dinleyici kitlesini arkasından sü-
rükleyen konferanslar verdi.”
66
Kesit VIII
Ne ağır imtihandır, başındaki Sakarya! Binbir başlı kar-
talı nasıl taşır kanarya?
67
66 Orhan Okay; ‘Necip Fazıl Kısakürek’,
Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklope-
disi
, cilt 5, Dergâh Yayınları, İstanbul 1982.
67 “Bin bir başlı kartal, bütün zenginlik ve ihtişamı ile Türk tarihi, “kanar-
ya” ise Türk gençliğini temsil ediyor.” (N. Birinci a.g.y.) Bu değerlendir-
me, yük ve yükün taşıyıcısı olarak dizenin bölümlenmesi hâlinde geçerli
olabilir. Ancak bu kez de ‘bin bir başlı kartal’da benzeyen ve benzetilen
arasındaki ilişkileri gözden geçirmek gerekir. Bu da efsane varlık, çok başlı
yönetim, korkutuculuk, ürkütücülük, sürekli tehlike oluş ile Osmanlı İm-
paratorluğu için olumsuz noktalar da ortaya çıkmış olur.
