37
Adamın şehrinde ise bu sırada bambaşka şeyler ol-
maktadır. Bu da ikinci çerçeve. Şehrin hayatı anlatı-
lırken belli insanlar üzerinde durulmamış, şehir bir
insanmış gibi bütün olarak ele alınmıştır. Bu bütün-
lük içinde zaman zaman bazı insan manzaraları ve-
rilmiştir.
Bu ikinci çerçevenin verilmesinde iki zaman dilimi
söz konusudur. Yaşanılan zamanın içinden geçmişe
gidilir. Asıl zaman, bir gün kadar kısa bir süredir.
Gül Yetiştiren Adam
’ın evinden çıkmadan önceki bir
günü… Şehrin hayatı anlatılırken yarım asır evve-
line gidilmekte, bu zaman süreci içinde, hızlı bir
şekilde gerçekleşen değişmeler anlatılmaktadır.
Eşyadaki gözlenebilen değişmeler elbette kendi ba-
şına cereyan etmemektedir. Öyle ki, asıl değişmenin
maddeye yansımasıdır bunlar. Aslolan ise insanın,
nesillerin maruz kaldığı bir dejenerasyondur ve öze
ilişkindir.
V.
Tarih, Birinci Dünya Savaşı yıllarıdır. Mekân,
Maraş’tır. Ülke düşman işgali altındadır. Ulu
Cami’de, imamın okuduğu hutbe, cemaatin kalkış-
ması için yetmiştir: Kâfirin boyunduruğundayken
Cuma namazı sakıttır. İnsanlar, gâvurun bayrağını
indirmek için taş, sopa, mavzer ne varsa ellerine
alıp kaleye saldırıya geçmişlerdir. Gâvurun kurşu-
nunun kendilerine işlemeyeceğine inanırlar. Artık
ülke çapında ‘kutlu bir savaş’ başlamıştır: Kıtlık, aç-
lık, savaş bir aradadır. Onlar Kur’an
için, Halife için,
Fransızı kovmak için cihad etmektedirler. Ama bu
