94
A. Barış Baraz & Hacer Şivil
Giriş
İşletmelerin rekabet üstünlüğü kazanmasında insan faktörü son derece önem taşımak-
tadır. Yönetim olgusunun 1900’lü yıllarda bilimsel bir nitelik kazanmasıyla insana verilen
önem artmıştır. Endüstri Devrimi sonrasında ortaya koyulan Klasik Yönetim Uygulama-
ları (1880-1930) öncülerinden Frederick E. Taylor, Henry Fayol ve Max Weber (Bilimsel
Yönetim Yaklaşımı, Yönetim Süreci Yaklaşımı ve Bürokrasi Yaklaşımı), insan gücünden
en azami şekilde yararlanabilecek yöntemler geliştirmiştir. İnsanı makine olarak gören
bu yöntemler zamanla yetersiz kalmış ve Neo-Klasik Yönetim (1930-1950) döneminde
Elton Mayo ve arkadaşlarının yaptığı Hawtorne araştırmalarıyla (1927-1932), insanın duy-
gusal bir varlık olduğu, etkinlik ve verimlilik beklentisinde insanın bu yönünün göz ardı
edilmemesi gerektiği ortaya koyulmuştur. Hawtorne araştırmaları işletmelerde işbirliğinin
önemine dolayısıyla karşılıklı ilişkilerin önemine değinmiştir. 1950’lerde itibaren süregelen
modern ve modern sonrası yaklaşımlarla insana verilen önem daha da önem kazanmıştır.
Artık, teknolojik gelişimlere de bağlı olarak insan ömrü uzamakta ve insan iş hayatında
daha fazla yer almaktadır. Tüm bu değişimlerle beraber yaşanan ekonomik, sosyolojik,
tarihi olaylar ve teknolojik gelişmeler, her kuşağın bakış açısını ve tutumlarını belirlemede
önemli bir rol oynamaktadır.
Irk, cinsiyet, din ve teknolojik çeşitliliğin yanı sıra farklı kuşakların da bir arada çalışması,
beraberinde bazı çatışmaları da getirmektedir. Tarihin hemen her devrinde her kuşak
kendinden sonrakini pek çok açıdan eleştirmiştir. ‘Şimdiki çocuklar lüksü seviyor, otori-
teye ve büyüklerine saygıları yok, kötü tutumlular ve çalışmak yerine çene çalmayı tercih
ediyorlar. Onlar artık evlerinin köleleri değil, efendileri. Büyükleri odaya geldiğinde ayağa
bile kalkmıyorlar. Ebeveynleri ile çelişiyor, sofra adabına uymadan çar-çabuk yemek yiyor
Abstract
Organizational citizenship behavior (OCB) is a kind of extra role behavior which is not included in job
descriptions, yet employees prefer to act upon it by their own will. Improving the loyalty level to an
organization, OCB provides advantages, so it has been studied in many sectors. Since 5 different
generations have been living together and almost all working in business life for the first time in the
history, demographic variables like generation, gender, sector, status, work experience and income
level may have an impact on the prosocial behavior. Thus, an online survey with the participation
of 2752 students at Anatolia University, Distance Education Faculty was conducted. The students
have work experience, and represent Gen X or Gen. By means of this online survey, OCB of indivi-
duals working in business life in Turkey was examined in terms of various demographic variables.
The characteristics of these cohorts coming from various lifestyles and technological developments
are explained, and OCB of these generations together with other variables is investigated. The hypo-
theses were tested through independent samples-t-test and one-way ANOVA. The results showed
among all the variables, only generation and gender had a significant effect on OCB. The relationship
between demographic characteristics and OCB was analyzed and specific managerial strategies
were suggested.
Keywords:
Generation, Cohort, Prosocial Behavior, Extra-Role, Organizational Citizenship Behavior.
