GENÇLİK ARAŞTIRMALARI DERGİSİ
139
Fransa’da Yurttaşlık Eğitimi ve Gençlik
lığında yılda iki veya üç defa toplanır. Okul çalışma hayatı, okullardaki araç-gereç durumu,
sosyal ve sportif aktiviteler vb. konularda bu delegeye danışılır.
2015’ten itibaren, kamu eğitim politikalarının önemli amaçlarından biri, yurttaş olarak
gençlerin, hem okulda hem de okul dışında sorumluluk üstlenmesinin sağlanması olmuş-
tur. 2015’te kabul edilen yeni ahlaki ve toplumsal eğitim programlarında sorumluluk üst-
lenme ve yükümlülük yurttaşlık eğitiminin temel konularından birini oluşturmuştur. Liseler
düzeyinde Eylül-Ekim aylarında, yükümlülük (engagement) haftaları düzenlenmekte, bü-
tün liselerde okuldaki hayata ilişkin bireysel yükümlülüklerin öğrencilere keşfettirilebilmesi
için, sınıflarda oturumlar düzenlenmektedir.
Bütün bu eğitim programlarına bakıldığında, siyasal hayatın önemli ilkeleri ve demokratik
kurumların anlaşılması eğitimin temel noktalarını oluştursa da, eğitimin kapsamı gittik-
çe genişlemiş ve küreselleşme karşısında uluslararası ve Avrupa düzeyinde sorunlar da
(özellikle insan hakları) artık eğitim programının kapsamına girmeye başlamıştır. (Eurydice,
2005, 2012 ; Schissler ve Soysal, 2005; Torney-Purtav.d., 2001). Yurttaşlık eğitimi, gittikçe
medyaya bağlı sorunların incelenmesini de içermeye başlamıştır. (Schulzv.d., 2010). Bu
çerçeveden bakıldığında, öğretmenler tarafından uluslararası seviyede öne çıkan başlıca
amaçlar, beceri ve bilginin öğretimiyle ilgili amaçlardır. Yurttaşlık eğitimindeki gelenek-
sel yaklaşım, öğretmenler tarafından daha az öncelikli olarak tasvir edilmektedir. IEA’nın
(International Associationforthe Evaluation of EducationalAchievement), 2009 yılında öğ-
retmenlere yönelik yaptığı anket çalışmasında, en önem verilen eğitim kazanımı öğret-
menlerin %52’sine göre öğrencilerde bağımsız ve eleştirel düşüncenin geliştirilmesidir.
Dolayısıyla öğrencinin entelektüel kapasitesinin gelişimi ile ilgili konular öncelikli amaç
haline gelmiştir. Eğitim hedefinde öğrencilerin etkili katılımının ilerletilmesi ikinci plana
düşmüştür (% 35). Okul hayatına katılım (%19), yerel topluluk hayatına katılım (%16) ve
öğrencilerin gelecekteki siyasal katılımlarının geliştirilmesi (%7) gittikçe önemsizleşen
amaçlar haline gelmiştir (Schulzv.d., 2010).
Yurttaşlık Eğitimindeki Verimliliğin Önündeki Engeller ve Öneriler
2016’da, “Documentation Française” tarafından, yurttaşlık eğitiminin gençler üzerinde-
ki etkisi ve geri dönüşümlerini tespiti için yapılan çalışmada, bu eğitimin etkili olmasının
önündeki engeller ortaya konmuştur. Bu engellerin başında, konu üzerine yapılan çalış-
maların genelde teorik düzeyde kalması ve ampirik çalışmaların yetersizliği gelmektedir
(Bozec, 2016, s.5).
Uygulamalı düzeyde, okullarda yurttaşlık kimliğinin oluşumunun önünde iki engel vardır.
Bunlardan birincisi yetişkinlerin ve öğrencilerin beklentilerinin temsilleri arasındaki farktır.
Yetişkinler, Kantçı ahlaki ve evrensel bir kavramsallaştırmaya ve temsili demokrasi mode-
line yakınken, ilkokul, ortaokul ve özellikle liseli öğrenciler, adalet duygusu ve ahlaki algı
