134
Zeynep Demirci
gen bir biçimde toplumda bulunduğu durumun aksine, aktif bir halde toplumsal hayata
katılıp sorumluluk ve bilinç dahilinde hareket eden bireyi vurgulamak için kullanılmıştır.
Temeli Avrupa Birliği çerçevesinde tanımlanan ve 2020 yılına kadar geliştirilmesi için pro-
jeler düzenlenen aktif yurttaşlık için gerekli olan temel yeterlilikler şu şekilde belirtilmiştir:
Toplumdaki sosyal ve siyasal hareketlerin, Avrupa Birliği yapısının ve entegrasyon süreç-
lerinin temel bilgi ve kavramlarına sahip olunması, toplumsal beceriler edinme, eleştirel
düşünme, iletişim becerileri, kamu yaşamına yapıcı bir şekilde katılma ve karar verme is-
teği ve bu amaçla oy kullanma davranışına belirli bir sorumluluk bilinci yükleme vb. Sonuç
olarak bu beceriler, topluma aidiyet duygusu, demokratik değerlere ve çeşitliliğe saygı ve
sürdürülebilir kalkınmanın savunulması anlamına gelmektedir (CommissionEuropéenne,
Eurydice, 2012, ss.8-9).
Günümüzde yurttaşlık eğitiminin bilhassa gençlere yönelik uygulanmasının temelleri, ak-
tif yurttaşlık için gerekli olan becerilerin kazandırılma çabasında bulunmaktadır. Diğer bir
deyişle, gençlere yönelik eğitimin en önemli görevi, “aktif bir şekilde gelişim araçlarını inşa
ederek, gençlerin yeteneklerinin farkında olmasına ve onları geliştirmesine, deneyimleme-
sine, kendini ifade etmesine olanak tanıyarak gelişimlerine katkıda bulunmaktır” (Gençlere
yönelik hizmet biriminin yöneticilerine verilen hükümet akreditasyonu hakkındaki 28 Ocak
1999 tarihli Grand-Ducal Yönetmeliği).Demokratik yurttaşlık eğitimi çoğunlukla vatandaş-
lık ve sivil eğitim dersleri esnasında okullarda öğretilmektedir. Bununla birlikte demokratik
yurttaşlık eğitimi resmi öğrenme ile sınırlı değildir. Hem resmi hem de resmi olmayan tüm
eğitim biçimlerini ve bireyin okul dışındaki yaşamını da ilgilendirir. Gençlere yönelik verilen
eğitimde şu özelliklere sahip yurttaşlar yetiştirilmesi amaçlanmaktadır: Kuralları benimse-
yen ve davranışlarında sorumluluk duygusunun var olduğu bireyler yetiştirmek (sağlık, yol
güvenliği, dayanışma, farklılıklara saygı eğitimi, sürdürülebilir kalkınma için çevre eğitimi
vb.), bir konuyu tartışabilme ve farkındalık bilincinin arttırılmasını sağlamak, girişimcilik,
barış ve savunma eğitimleri yoluyla bireylerde çok-kültürlülük çerçevesinde farklılıklara
saygı duyan aktif bireyler yetiştirmektir (Fransa, İskoçya ve İngiltere tarafından hazırlanan
ortak çalışma, 2009, s.3).
Sonuç olarak, tarihsel süreçten bu yana, ulus-devletin gelişim süreciyle paralel bir şe-
kilde ortaya çıkan ulusal eğitim anlayışı, din olgusundan soyutlanarak, kolektif çıkarlarla
sınırlandırılmış bireyciliği oluşturmaya yönelik bir gelişme göstermiştir. Bu bağlamda gele-
neksel tutum ve davranışlar, eğitim sisteminin çekirdeğini oluştursa da, güncel gelişmeler
karşısında, kendini yineleyen ve gittikçe daha özerk ve daha özgür bireyler yetiştirmeyi
hedefleyen aktif yurttaşlık eğitimi ön plana çıkmıştır. Ancak, bu durum, ortak çıkarlar karşı-
sında çatışmacı bir tutum oluşturan bireyler yetiştirildiği anlamına gelmemektedir. Aksine,
kendi özgür iradesiyle toplumun ve devletin ortak çıkarlarını önceleyen, toplumun birliği
için demokratik ve özgürlükçü değerleri benimseyen ve “ortak fayda” kavramını içselleşti-
ren gençler yetiştirmek, eğitim sisteminin temel amaçlarından olmuştur. Bu eğitim algısın-
da, bireycilik kolektifliğin karşıtı durumunda değil, tamamlayıcısı konumundadır.
