136
KAMP LİDERLİĞİ
Davranış değişikliği kavramları, davranışların kalıtsal olmaktan ziyade
öğrenilebilir, ek eğitimlerle tamamen ya da kısmen değiştirilebilir olduğu inancına
dayanır.
Hedef davranış,
değişimi hedefleyen programlı çabaların odak noktası
durumundaki davranıştır. Davranış değişikliği yaklaşımı, kişinin davranışlarını
etkileyen içsel etkileri analiz ederek davranışı açıklamaya çalışmaz. Bu nedenle,
davranış değişikliği süreci özellikle bireyin sergilediği gözlemlenebilir davranış
üzerine yoğunlaşır.
Bir davranışı değiştirme sürecindeki ilk adım doğru gözlem yapmaktır. Sonraki
adım, net ve açık olarak gözlemlenebilen hareketler ve davranışlardan yararlanarak
davranışı doğru biçimde tanımlamaktır. Açık davranış gözlemlenebilir ve ölçülebilir
davranıştır. Davranışlar beş duyu organı ile izlenebilir. Örneğin; herhangi bir kişinin
gözlemlenebilen davranış ve hareketlerini betimlemek için kullanılabilecek terimler
şunlardır: gülme, koşma, gülümseme, bağırma, ağlama, tekmeleme, fırlatma. Doğru
yapılırsa, kullanılan tasvir ve etiketler farklı yorumlara yol açmaz. Buna karşın,
davranış ve duygulara ilişkin farklı yorumlara açık terimler şunlardır: tembel,
kibar, bunalımlı, bencil, çalışkan, üzgün, ilgisiz, inatçı, kızgın, kaygılı, hüzünlü,
duygusuz. Bu terimler davranışı tanımlamaya uygun olmayan ifadelerdir, çünkü
doğrudan gözlemlenebilen ve ölçülebilen davranışları betimlemezler.
Davranış değişikliği oluşturma sürecindeki bir diğer adım ise daha önce bu bölümün
başlarında da kısaca değinmiş olduğumuz pekiştirmedir. Davranışın sürekliliğini ve
sıklığını artıran herhangi bir nesne, olay, uyarıcı ya da koşul, o davranış için bir
pekiştiricidir. Sonuçta arzu edilen davranış ortaya çıkıyorsa pekiştireç olumludur.
Başka bir ifadeyle, birey tarafından arzu edilen bir şey sürece ilave edilmiştir.
Kişinin davranış kalıbında bir şeyler erteleniyor ya da çıkarılıyorsa, pekiştireç
olumsuzdur. Her iki durumda da bireyin davranışı bir yönde güç kazanmıştır.
Olumlu pekiştireç çok değişik yollarla verilebilir. Örneğin; kampçı bir görevi düzgün
bir şekilde yerine getirdiğinde liderin kullanabileceği pekiştireçler gülümseme, göz
kırpma ya da övgülü birkaç söz söyleme olabilir. Eğer kampçı aynı görevi düzgün
bir şekilde daha sık tekrarlamaya başlarsa, liderin yaklaşım tarzı olumlu pekiştirici
olarak tanımlanabilir.
Çocuklar üzerinde etkili olan pekiştireç türlerinde çok büyük bireysel farklılıklar
vardır ve kullanılan ödüller çok değişik şekiller alabilir. Bireysel başarılar ödül,
övgülü birkaç söz ya da sözlü takdir ile ödüllendirilebilir. “Harika bir iş başardın”,
“aferin” ya da “müthiş bir gayret gösterdin” gibi destekleyici ifadeler genellikle
somut hediyelerden daha anlamlı olacaktır. Fakat bu tarz övgülü sözler belli bir işi
başarıyla tamamlayınca kullanılmalıdır. Örneğin, “odanı çok iyi temizlemişsin” ya
da “bu okçuluk çalışmalarında çok güzel atışlar yaptın” gibi.
Kampçılar, bir projeyi başından sonuna kadar götürüp başarıyla tamamlamaktan
ya da işe yarar bir şeyler yapmış olduğunu bilmekten de büyük bir tatmin duygusu
yaşarlar. Her şey bir yana, işini bilen liderler kampçılara daha farklı olumlu
pekiştireçler sunmanın yollarını bulabilmek için çok daha fazlasını yapabilirler.
Ödüllerin zamanlaması ve sıklığı ile teşvik edilmesi gereken bazı davranış tipleri
hakkında aşağıdaki bilgiler yararlı olabilir:
1. Teşvik edilen ve ödüllendirilen bir davranışın tekrar edilme olasılığının
artacağını unutmayın. Bu nedenle, sadece iyi davranış ya da performansı
ödüllendirmeye dikkat edin.
2. Yerinde ve uygun davranış anında ya da davranıştan hemen sonra olabildiğince
kısa sürede içinde ödüllendirilmelidir. Anında yapılan ödüllendirme,
ödüllendirilen davranışla ödülün ilişkilendirilmesini kolaylaştırır. Daha önce
