176
Petek Akman Özdemir
katılımın azalmasında rol oynadığını öne sürmektedir (Putnam, 1995; 2000). Televizyon
izlemenin, bireylerin sosyal çevrelerinden uzaklaşmalarına ve toplumsal etkinliklere ayır-
dıkları sürenin azalmasına neden olduğu belirtilmektedir. Kitle iletişim araçlarında yansıtı-
lan sosyal gerçeklikten dolayı özellikle uzun süre televizyon izlemenin siyasal ve toplumsal
sisteme güven duyulmamasına yol açtığı öne sürülmektedir. Putnam’ın (1995, 2000) tele-
vizyon izlemenin olumsuz etkilerine ilişkin görüşleri sadece kullanım süresine odaklandığı
ve kitle iletişim araçlarının kullanım amaçlarını dikkate almadığı yönünde eleştirilmektedir
(Norris, 1996; Shah, 1998). Diğer görüş ise kitle iletişim araçlarının siyasal toplumsallaşma
sürecine olumlu etkileri olduğunu savunmaktadır (Newton, 1999). Bu araçların kullanı-
mının toplumsal süreçler ve güncel olaylar ile ilgili bilgi edinilmesine, siyasal iletişimin ve
toplumsal katılımın artmasına katkı sağladığı belirtilmektedir (Delli Carpini, 2000; Shah,
McLeod ve Yoon, 2001).
Kitle iletişim araçlarının hem olumlu hem de olumsuz etkilerinin olabileceği ifade edilmek-
tedir. Bu etkilerin ortaya çıkmasının kullanım amacına bağlı olduğuna dikkat çekilmek-
tedir. Bu yaklaşım, kitle iletişim araçlarının belirli ihtiyaçları ve istekleri karşılamak amacı
ile bilinçli olarak tercih edildiğini vurgulayan “Kullanımlar ve Doyumlar Kuramı”na (Katz,
Gurevitch ve Haas, 1973) dayanmaktadır.
“Kullanımlar ve Doyumlar Kuramı”nı temel alan araştırmalarda (örn., Norris, 1996; Shah,
McLeod ve Yoon, 2001) kitle iletişim araçlarının bilgi edinme ve eğlence amacı ile kullanı-
mı ayrıştırılmaktadır. Haberler ve siyasal programlar gibi yüksek düzeyde bilişsel etkinlik
gerektiren programlar ile aynı düzeyde bilişsel etkinlik gerektirmeyen eğlence program-
larının etkilerinin farklı olduğu vurgulanmaktadır. Eğlenme ya da vakit geçirme amacı ile
kitle iletişim araçlarının kullanılmasının olumsuz etkileri olduğu gösterilmiştir (Putnam,
2000). Ancak haberleri izlemenin benzer etkilerinin olmadığı bulunmuştur (Shah, McLeod
ve Yoon, 2001). Haberleri ya da tartışma programlarını izlemenin, siyasal konular ile daha
fazla ilgilenme ve siyasal iletişim kurma gibi gençler için çok sayıda olumlu sonucu olduğu
belirlenmiştir (Boulianne, 2009; Shah ve ark., 2005).
Toplumsal Katılım ve Kitle İletişim Araçları
Kitle iletişim araçlarının haberleri takip etmek amacıyla kullanılması gençlerin toplumsal
faaliyetlere katılmalarına olumlu yönde etki etmektedir (Boulianne, 2009; McLeod, 2000).
Haberlerin takip edilmesi, gençlerin toplumsal sorunları ve toplumsal katılım olanaklarını
öğrenmelerine imkan sunmaktadır (Klofstad, 2007).
Farklı kitle iletişim araçlarının siyasal toplumsallaşmaya etkileri farklılık göstermektedir.
(Shah, McLeod ve Yoon, 2001). Örneğin, toplumsal katılım ile televizyon izleme arasında
negatif yönde (Shah, 1998) ve diğer iletişim araçlarına kıyasla daha zayıf bir ilişki (Norris,
1996) olduğu bulunmuştur. Diğer yandan, gazete okuma düzeyi arttıkça toplumsal ka-
tılımda bulunma olasılığı artmaktadır (Norris 1996). Haberleri gazeteden takip etmenin,
televizyondan izlemeye göre bilgi edinme ve siyasal katılım açısından daha güçlü etkileri
