186
Petek Akman Özdemir
da eğitim düzeyinin başka etmenler ile ilişkisi incelenmemiştir. Toplumsal katılımın önemli
belirleyicilerinden biri olarak görülen eğitim düzeyinin (Torney-Purta, 2004) etkilerinin ve
bu etkilerin nedenlerinin daha detaylı araştırılması önem taşımaktadır.
Haberleri takip etme sıklığı, kullanılan kitle iletişim aracının türüne göre incelendiğinde
gençlerin bilgi edinmek amacıyla interneti daha fazla tercih ettiklerini gösteren araştır-
malar (örn., McLeod ve Shah, 2009) ile tutarlı sonuçlara ulaşılmıştır. Kullanım oranlarına
göre bir sıralama yapıldığında, haberlerin en fazla internetten ve en az gazeteden takip
edildiği görülmektedir. Ayrıca interneti siyasal ve güncel konular ile ilgili görüşlerini ifade
etmek amacıyla kullanan gençlerin araştırma grubunun büyük çoğunluğunu oluşturduğu
belirlenmiştir. İnternetin hem bilgi alma hem de siyasal iletişim amacıyla gençler arasında
yaygın olarak kullanılması, internetin Türkiye’deki gençlerin siyasal toplumsallaşma süre-
cinde önemli bir etmen olduğunu ortaya koymaktadır. İnternetin tercih edilmesinde, görsel
malzemeler içeren bilgi kaynakları sunması ve siyasal iletişimi kolaylaştıran sosyal ağlara
erişim imkanı vermesi etkili olmaktadır (Schlozman ve ark., 2010).
Gazete okuma düzeyi düşük olduğu halde gazete okumanın toplumsal katılım ile ilişkisinin
güçlü olduğu bulunmuştur. Haberleri gazeteden takip eden gençlerin etmeyenlere göre
toplumsal etkinliklere daha fazla katıldıkları belirlenmiştir. Ancak benzer bir farklılık televiz-
yon ya da internet kullanan gençler ile kullanmayanlar karşılaştırıldığında görülmemiştir.
Toplumsal katılım açısından gazetenin televizyon ve internete kıyasla daha etkili olduğu
bulgusu, kitle iletişim araçlarının kullanımı daha ayrıntılı incelendiğinde de ortaya çıkmıştır.
“Gazete grubu”nda (sadece gazete, gazete ve internet/televizyon) yer alan gençlerin, ha-
berleri hiç takip etmeyen gençlerden ve “televizyon veya internet grubundan” toplumsal
etkinliklere daha fazla katıldıkları belirlenmiştir. “Gazete grubu”nun toplumsal katılım pu-
anları ile haberleri bütün kitle iletişim araçlarından takip eden gençlerin katılım puanları
arasında anlamlı bir fark bulunmamıştır. Bu bulgu, gazetenin toplumsal katılım açısından
önemine ilişkin sonuçları desteklemektedir. Ayrıca bütün kitle iletişim araçlarını kullanan
gençlerin toplumsal katılım düzeyinin, haberler ile hiç ilgilenmeyen gençlerin ve “televiz-
yon veya internet grubu”nun katılımından daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Gazetenin
önemini gösteren bulgular, bu farkın kitle iletişim aracı çeşitliliğinin artmasından değil de
gazetenin etkisinden kaynaklandığını düşündürmektedir.
Diğer bazı araştırmalarda da (örn., Norris, 1996; Shah, McLeod ve Yoon, 2001) televizyon
ile toplumsal katılım arasındaki ilişkiye göre gazetenin toplumsal katılım ile daha güçlü ve
pozitif yönde ilişkili olduğu gösterilmiştir. Ancak gazete gibi geleneksel iletişim araçlarının,
siyasal konulara ilginin ve toplumsal katılımın artması açısından internet kadar etkili olma-
dığı belirtilmiştir (Bachman ve ark., 2010). Bilgi edinmek için interneti kullanmanın siyasal
sisteme güvenin ve toplumsal katılımın artması (Shah, Kwak ve Holbert, 2001; Skoric ve
Poor, 2013) gibi olumlu sonuçları olduğu bulunmuştur. Haberlerin internetten takip edil-
mesinin toplumsal katılım açısından bu olumlu sonuçlarının araştırmaya katılan gençler
için geçerli olmadığı görülmektedir.
Kitle iletişim araçları ile ilgili diğer önemli bir bulgu, haberleri takip etmeyen gençler ile
“televizyon veya internet grubu” arasında toplumsal katılım açısından anlamlı bir fark ol-
