10
Emre Erdoğan
sahip insanlar, daha az kaynaklara sahip olduklarından daha az katılmaktadır. ABD ve di-
ğer ülkelerde yapılan çalışmalar bu öngörünün geçerli olduğunu göstermektedir (Lijphart,
1997; Verba vd., 1995).
Pekiştirme hipotezi savunucuları, kaynaklar yaklaşımının İnternet üzerinden siyasal ve si-
vil katılım için de geçerli olduğunu öne sürmektedir. Öncelikle İnternete erişim toplum
içerisinde yaygın değildir, özellikle de bu tartışmaların yapıldığı dönemde İnternet toplu-
mun üst katmanlarının kullandığı bir lüks tüketim aracı olarak görülmekteydi. O dönemde
yazarlar “Dijital Uçurum” konusuna dikkat çekmiş ve hem toplumlar arasında hem de
toplumun içinde İnternete erişim konusunda sosyoekonomik statüye bağlı bir uçurumun
varlığını göstermişlerdir (Norris, 2001, Weber Loumakis ve Bergman 2003). İzleyen dö-
nemde yürütülen araştırmalar İnternete erişim konusunda azımsanmayacak katmansal
farklılıkların varlığını ortaya koymuştur. İnternet’in en yaygın olduğu ABD’de dahi İnternete
erişim yüksek sosyoekonomik gruplarda daha yaygındır, ayrıca etnik kökene ve cinsiye-
te bağlı farklılıklar da bulunmaktadır, İnternet “güçlünün silahı” olmaya devam etmiştir
(Schlozman, Verba ve Brady, 2010, Mossberger, Tolbert, ve Stansbury 2003; Mossberger,
Tolbert, ve McNeal 2008).
Farklılıklar sadece İnternete erişim konusunda değildir, İnternet’in nasıl kullanıldığının da
sınıfsal bir boyutu vardır. Düşük sosyoekonomik sınıflar İnternet’i daha çok eğlence için
kullanırken, yüksek sosyoekonomik sınıflar daha yoğun bir şekilde bilgi arama ve benzeri
etkinlikleri yapmaktadır. Bunun doğal sonucu da sadece erişim değil, kullanım konusunda
da bir uçurumun olmasıdır (Shah, Kwak, vd., 2001, Van Dijk, 2005, van Dijk ve Hacker,
2003).
Hareketlilik ve pekiştirme hipotezleri arasındaki farklılıklar, bizim tartışmamız için de önem-
lidir. Hareketlilik hipotezine göre İnternet sağladığı yeni olanaklar ve katılımın maliyetini
düşürmesiyle, katılımı herkese açan, daha önce siyasete katılmamış olanların da siyasete
katılmasını sağlayan bir araç olarak ortaya çıkmaktadır. Dolayısıyla hareketlilik hipotezi
geçerliyse, İnternet siyasete katılım açısından eşitlik sağlayan bir araçtır, neredeyse diğer
değişkenlerden bağımsız olarak bireylerin siyasete katılımı sağlamaktadır.
Pekiştirme hipoteziyse, İnternet’in var olan eşitsizlikleri daha da pekiştirdiğini öngörmek-
tedir. Sosyoekonomik olarak daha fazla olanağa sahip olanlar, daha yüksek eğitimliler,
zaten siyasete katılmakta olanlar İnternet’te de daha fazla siyasal katılım göstereceklerdir.
Bu açıdan siyaset eşitleyici değil, toplumun güçlü sınıflarını daha da güçlendirici bir araç
olarak görülmelidir.
Çalışmamızın ilerleyen kısımlarında bu iki hipotezi, Türkiye gençleri bağlamında niceliksel
olarak tartışacağız. Ancak bu tartışmaya geçmeden önce, neden gençlere odaklandığımı-
zı açıklamamız gerekiyor. Öncelikle İnternet’in günlük yaşamımıza girdiği günden itibaren
bir genç meşgalesi olmuştur, gençlerle ve yaşlılar arasında hem erişim, hem de kullanım
uçurumları gözlemlenmiştir. Gençler, siyasal katılımın geleneksel boyutunda neredeyse
