GENÇLİK ARAŞTIRMALARI DERGİSİ
47
Ailelerde Nesiller Arası Normatif Dayanışma: Gençlik Üzerine Bir Araştırma
ailelerdeki farklılıklara rağmen toplumsal bir zorunluluk duygusu olarak aile üyelerinden
beklenenlerdir (Rossi ve Rossi, 1990; Finley ve ark., 1988, ss. 78; Mangen ve Westbrook,
1988, ss. 205).
Çalışmada ailelerde nesiller arası normatif dayanışma üzerinde etkili olan faktörler araştı-
rılmıştır. Çalışma hem diğer nesiller arası dayanışma boyutlarının hem de sosyo-demog-
rafik faktörlerin normatif dayanışma üzerindeki etkisi konusunda yapılmış ilk araştırma
olması bakımından öneme sahiptir ve nesiller arası normatif dayanışmayı anlama yönünde
önemli bilgiler sunmaktadır. Bu amaç ve önem doğrultusunda çalışmada belirlenen model
test edilmiş ve ilişkisel, işlevsel (yardım verme, yardım alma), duygusal, uzlaşımsal ve ya-
pısal dayanışmanın (ailedeki kişi sayısı, ebeveyn/büyük ebeveyn ile olan coğrafi uzaklık,
ebeveyn/büyük ebeveyn sağlık durumu, katılımcının sağlık durumu) hangisi ya da hangile-
rinin ve hangi sosyo-demografik faktörlerin normatif dayanışmayı etkilediği belirlenmiştir.
Diğer nesiller arası dayanışma boyutları ile birlikte sosyo-demografik faktörlerin norma-
tif dayanışma boyutu üzerindeki etkisini belirleyen toplam varyans %17 bulunmuştur.
Araştırmada; nesiller arası normatif dayanışma ile uzlaşımsal dayanışma, yaş, ebevey-
ne/büyük ebeveyne yardım verme (işlevsel dayanışma), ebeveyn/büyük ebeveyn eğitim
durumu lisans ve lisansüstü mezunu olma, kız kardeş sayısı, çalışma durumu çalışmıyor
olma, ebeveyn/büyük ebeveyn eğitim durumu lise mezunu olma, cinsiyetin kadın olması
ve erkek kardeş sayısı istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (p<0,001). Nesiller arası
normatif dayanışmayı etkileyen en önemli faktör uzlaşımsal dayanışma (β=0,219) olurken,
diğer faktörler ise sırasıyla yaş (β=-0,177), ebeveyne/büyük ebeveyne yardım verme (iş-
levsel dayanışma) (β=0,140), ebeveyn/büyük ebeveyn eğitim durumu lisans ve lisansüstü
mezunu olma (β=-0,135), kız kardeş sayısı (β=0,122), çalışma durumu çalışmıyor olma
(β=-0,117), ebeveyn/büyük ebeveyn eğitim durumu lise mezunu olma (β=-0,85) ve cin-
siyetin kadın olması (β=0,087) ve erkek kardeş sayısı (β=0,085) bulunmuştur (p<0,05).
Alanyazında ailelerde normatif dayanışma puanlarının işlevsel dayanışmayla yani torunlar/
çocuklar ve ebeveynler/büyük ebeveynler arasında karşılıklı yardımlaşma ile ve uzlaşımsal
dayanışma ile istatistiksel olarak anlamlı ve etki içinde olması yönündedir (Bengtson ve
Roberts, 1991, ss. 869; Netzer 1994, Lee 1994, ss. 564).
Buna göre, diğer nesiller arası dayanışma boyutları, katılımcının yaşı, eğitim durumunun
lisans ve lisansüstü olması, ebeveyn/büyük ebeveyn eğitim durumunun lise olması ve
katılımcının çalışmıyor olması istatistiksel olarak normatif dayanışma ile anlamlı ve ters
bir etkileşim içindedir. Katılımcının yaşının küçüldükçe normlara olan bağımlılığının düşük
olması ve eğitim durumunun yüksek olması ile birlikte de toplumsal normlara bağlılık dü-
zeyinin düşmesi beklenen bir durum olarak belirtilebilir.
Normatif dayanışma, kız ve erkek kardeş sayısı ile ise olumlu bir etkileşim içindedir; bunun
sebebi ailedeki birey sayısının artmasıyla, aileye olan bağlılığın ve sahiplenme güdüsünün
yoğunlaştığı böylece normatif dayanışmaya ilişkin tutum ve davranışların da olumlu yönde
etkilendiği söylenebilir. Aynı şekilde katılımcının kadın olması da normatif dayanışmayı
etkileyen faktörlerden birisidir bu durum alanyazında da kabul gördüğü üzere kadınların
