40
Oya Hazer & M. Serhat Öztürk
Ailelerde Nesiller Arası Normatif Dayanışma
Norm kavramı, “bir sosyal grubun kendisi için ilke edindiği ve grup üyelerinin davra-
nışlarını yönlendiren davranış kuralları bütünü, ahlâk alanında doğru eylemi belirleyen
kural, uygun davranış için standart, davranışlarda temele alınan davranış ilkesi, değeri
yargılamak ya da değer biçmek için kullanılan ölçü” olarak tanımlanmaktadır (Cevizci,
2000)
Normlar, tanımdan da anlaşılabileceği gibi, insanlar arası ilişkiler ve etkileşimlerde
davranışlarımıza yön veren ve sınırlayan ilkeler ve kurallardır (Fehr ve Fischacher,
2004, ss. 187).
Toplumun kültür ve gelenekleri geçmişten günümüze aktarılır. Kültürün devamlılığı açı-
sından normların bir sonraki nesile aktarılması önemlidir. Bu noktada aktarımın sağ-
lanması yazılı ve sözlü olarak iki temel yolla olmaktadır. Normlar kültürün bir unsuru
olarak, kültürün aktarılmasını da sağlamaktadır (Rossi ve Rossi, 1990).
Ailedeki normlar, aile üyeleri arasındaki davranışları ve tavırları yönlendiren toplumsal
kurallar ya da beklentilerdir. Bu kültürel olarak tanımlanmış tavır ve davranışlar, top-
lumdaki bireylerin aralarındaki farklılıkları ortadan kaldırmak zorunluluğu duygusu ile
ortaya çıkarılmıştır (Finley, Roberts, Banahan, 1988, ss. 75 ; Mangen ve Westbrook,
1988, ss. 223; Rossi ve Rossi, 1990).
Nesiller arası normatif dayanışmayla ilgili olarak farklı görüşler ortaya atılmıştır ve ge-
nel anlamda bu yaklaşım için ortak bir yaklaşım bulunmamaktadır (Altonji, Hayashi, ve
Kolitoff, 1995, ss. 1177-1198).
Nesiller arası aile dayanışması açısından, Mengen ve Westbrook (1988) normatif daya-
nışmayı iki bileşene dayandırarak kavramsallaştırmaktadır: (1) çocuklarla ilgili sorum-
luluk beklentiler ve zorunluluklar ve (2) çocuklara ilişkin beklenti ve zorunluluklarla ilgili
nesiller arası fikir birliği derecesi (s. 190).
Normatif dayanışma da işlevsel ve ilişkisel dayanışma gibi, erken çocukluk deneyimle-
rine dayanmaktadır (Rossi ve Rossi, 1990). Aile ilişkilerine yönelik sorumluluk ve nor-
matif baskılara maruz kalan çocuklar, bu durum sonrasında davranışlarını benimserler
ve zamanla bu zorunluluklarla şekillenen davranışlar bu normatif dayanışma tutumları-
nı şimdiki zamana değin sürdürmelerine sebep olur (Rossi ve Rossi, 1990). Ayrıca, bu
normatif dayanışma tutumları ailedeki birlik, birbirine destek olma ve kaynakların pay-
laşımı ve alışverişini de etkilemektedir (Bengtson ve Roberts, 1991, ss. 858; Roberts
ve Bengtson, 1990, ss. 13; Rossi ve Rossi, 1990).
