38
Oya Hazer & M. Serhat Öztürk
Giriş
İçinde yaşadığımız yüzyılda dünya hızlı bir değişim süreci içindedir. Teknoloji ve sağlık
alanındaki hızlı gelişmeler, kadının çalışma yaşamına katılması, hızlı kentleşme ve eğitim
düzeyindeki artış gibi faktörler nedeni ile tüm dünyada doğum sayısı ve beklenen ölüm
hızında azalma olurken, yaşam beklentisi artmıştır. Bununla birlikte yaşam beklentisin-
deki artış sonucunda; toplumdaki aile yapıları etkilenmekte ve üç neslin etkileşim içinde
olduğu aile yapıları ortaya çıkmaktadır (Harper ve Levin, 2005, ss.158.).
Aile, nesiller arasındaki ilişkilerin gelişmesini ve sürdürülmesini sağlayan unsurlardan bi-
ridir ve aile üyelerinin açısından ekonomik, sosyal ve psikolojik nitelikli bir dayanışma
sistemidir (Hanson, Sauer, Seelbach, 1983, ss. 628). Günümüzde değişen aile yapısı ve
hayat tarzı nesillerin birbirleriyle ilişki, iletişim, rol ve beklentilerinde değişimlerin ortaya
çıkmasına neden olmuştur. Sanayileşme devrimleriyle birlikte ailenin yapısında meydana
gelen değişimler ebeveynlerin/büyük ebeveynlerin çocuklarından/torunlarından ayrı yer-
lerde yaşamaya başlamasına ve parçalanmış ailelerin sayısında artışlar meydana gelme-
sine sebep olmuştur.
Son zamanlarda aile konusunda yapılan çalışmalara bakıldığında, ailelerde nesiller ara-
sı dayanışmanın önemi üzerinde durulduğu görülmektedir (Glazer, 1990, ss. 480; Abel,
1991; Stoller, 1983, ss. 853; Sussman, 1991, ss. 4; Netzer, 1994; Bengtson, 2001, ss. 12;
Hazer, 2011, 2012; Baran ve Çoban, 2012; Kalaycıoğlu, 2012, ss. 51).
Makro anlamda nesiller arası dayanışma; toplumlar bazında genç ve yaşlı nesiller ara-
sında karşılıklı oluşturulabilecek dayanışma ilişkilerini ifade etmektedir. Alanyazında ise
çoğunlukla nesiller arası dayanışmanın mikro anlamda yani aileler bağlamında incelendiği
görülmektedir (Bengtson ve Roberts, 1991, ss. 856; Silverstein, Parrott ve Bengtson,
1991, ss. 432; Bengtson, Giarrusso, Mabry ve Silverstein., 2002, ss. 568). Bir başka
deyişle çocuklar, torunlar, ebeveynler ve büyük ebeveynler arasındaki dayanışma ve kar-
şılıklı destek ilişkileri ifade edilmektedir (Kalmijn, 2005, ss. 1100).
Yapılan bazı çalışmalar gencin refahı üzerinde gencin ebeveyne/büyük ebeveyne kar-
şı duyduğu bağlılık, yakınlık ve olumlu tutumların önemli etkisinin olduğu belirlenirken
yine ebeveyne/büyük ebeveyne karşı duyulan yakınlık ve bağlılığın gençler ve daha yaşlı
nesiller arasındaki anlaşmazlıkların azaltılmasında çok önemli bir faktör olmaktadır (At-
tar-Schwartz ve diğerleri, 2009, ss. 1058; Ruiz ve Silverstein, 2007, ss.795; Werner ve
Smith, 1982).
Nesiller arası dayanışmayı açıklamaya yönelik en kapsamlı modellerden biri; Bengtson ve
Roberts (1991) tarafından geliştirilen ve altı boyutta ele alınan kuşaklararası dayanışma
