20
Vehbi Bayhan
zamanda. Sosyal medya, bir araç olarak hem kendini ifade etme hem de topluma katılma
sürecinde önemli bir işlevi yerine getirir. Ancak, sosyal medya manüpülasyon ve tahak-
küm aracı olarak kötüye kullanıldığında sorun teşkil eder. Ayrıca narsisizmi körüklediğinde
de sadece kendini düşünen ve kendine tapan bir nesil oluşturma tehlikesini içinde ba-
rındırır. Ne kadar sorunları olsa da internet ve sosyal medya, küresel bilişim toplumunda
topluma katılmanın yeni versiyonu olan e-katılmanın aracıdır. Dolayısıyla, ister gerçek sos-
yal yaşamda isterse sanal sosyal alemde, birbirinin yaşam tarzına, inancına, ideolojisine
ve felsefesine saygı duymak demokratik bilinci içselleştirmekle ilgilidir. Kimsenin kimseyi
istismar etmediği bir toplumsal ve kültürel yapıyı inşa etmek zorundayız.
Birleşmiş Milletler Kurulu tarafından 1985 Milletlerarası Gençlik Yılı’nda saptanan “Katı-
lım”, “Gelişme” ve “Barış” hedeflerinin önemi ve anlamının sürekliliği bağlamında; genç-
lere toplumda sorumluluk vererek katılımlarının sağlanması, gençlerle birlikte gelişme ve
kalkınmanın sürdürülmesi ve barışın gerçekleştirilmesi temel politik amaçlar olmalıdır.
Çünkü gençlik toplumun geleceğidir ve bugünün gençleri yarının yetişkinleri olarak toplu-
mu yöneteceklerdir (Bayhan, 2015: 378).
Yeni yetişen kuşakların sosyal sorumluluk almaları ve sivil toplum örgütlerine gönüllü
katılmaları, aktif vatandaş olmaları için ilkokul, ortaokul ve liselerde uygulamalı dersler
verilmelidir. Bu bağlamda, Almanya’da uygulanan “toplum hizmeti eğitimi” örnek olarak
irdelenebilir ve her toplumun sosyal ve kültürel yapısına göre uyarlanabilir.
Almanya’da uygulanan “toplum hizmeti eğitimi anlayışı”, okullarda öğrencileri kendi top-
lumlarına dahil etmenin ötesine geçen, öğrencilerin değişik konularda düşünmesine yöne-
lik bilişsel etkinliklerin düzenlenmesi, karar alma süreçlerinde öğrencilerin sesinin duyul-
ması, çeşitliliğin teşvik edilmesi, karşılıklılık ilişkilerinin geliştirilmesi gibi hedefler içerir. Bu
saptamalar sonucunda, ilgili birçok sivil toplum kuruluşu yurttaşlık eğitimi alanında okul-
lara destek olmak amacıyla “sivil katılım yoluyla öğrenme” ağını kurarak, okullarda toplum
hizmeti eğitimi anlayışının, uygulamasının ve standartlarının yükseltilmesi için çalışmalar
yürütmüştür. 2007-2010 arasında bu ağ ile işbirliği yapan okul sayısı 100’ü bulmuştur. Bu
ağın savunduğu yaklaşıma göre, toplum hizmeti eğitiminin amacı okullarda öğrencilerin
kuramsal olarak öğrendiği konular ile sivil katılımı bir araya getirmelidir. Bu yüzden, top-
lum hizmeti eğitimi tek bir ders yoluyla anlatılacak bir yurttaşlık eğitimi olarak değil, farklı
derslerin içine dahil edilecek farkındalık amaçlı unsurlarla verilebilir. Buna örnek olarak,
öğrencilerin yurttaşlık eğitimi derslerinden öğrendikleri yoluyla ilköğretimdeki göçmen öğ-
rencilere kılavuzluk yapması, fizik derslerinde öğrendikleri üzerinden anaokulu öğrencile-
rine yönelik deneyler geliştirmeleri veya biyoloji dersinde ekosistem hakkında öğrenilenler
üzerinden yakın çevrelerinde doğanın korunmasına yönelik çalışmaları verilebilir (Gür ve
Bahçeci, 2014:69).
Bu açıdan toplum hizmeti eğitimi iki önemli unsurdan oluşur:
