7
C. GÖLGE OYUNU VE KARAGÖZ
Bugün dünyanın hemen her yerinde farklı tek-
niklerde gölge oyunlarına rastlamak mümkün…
Nereden doğduğu konusunda tartışmalar sürüp
gidedursun… Aynı anda birçok yerde keşfedi-
lebileceği de ihtimaldir diye düşünüyorum…
Bu noktada sanat tarihi araştırmacısı, yazar
Metin And’a kulak verelim…
“G
ölge oyununun
ilkin ner
eden çıkmış olabileceği konusunda
iki ana görüş vardır, birinciye göre gölge
oyunu ilk olarak Asya’dan çıkıp Batı’ya doğ-
ru yönelmiş ve yayılmıştır. İkinciye göre
ise Batı’dan Doğu’ya ve Asya’ya geçmiştir.
Asya’nın çok zengin bir gölge oyunu gelene-
ği olduğuna göre ister Hindistan’dan, ister
Cava’dan isterse Çin’den çıkmış olsun, gölge
oyununun Asya’dan Batı’ya yayıldığı görüşü
daha güçlüdür.” (Metin And, Dünyada ve Bizde
Gölge Oyunu, Ankara 1977 )
Araştırmacı yazar Cevdet Kudret, gölge
oyununun IV. yüzyılda Hindistan’dan çıktı-
ğını, V. yüzyılda ise Cava›ya geçtiğini söy-
ler. Cava›da Wayang adı verilen ve gerek
şekilleri gerek konuları bugüne değin ko-
runan bu oyunlarda Hint efsanelerinin etki-
si açıkça görülmektedir. Cava edebiyatında,
evren bir Wang sahnesine, insanlar ve doğa
da Wayang tasvirlerine benzetilmiştir. İs-
lam dünyasında bu oyuna hayal-el-zıll (gölge
hayali), zıll-el-hayal (hayal gölgesi), ha-
yal-el-sitare (perde hayali) vb. adlar ve-
